زيگورات << ذيققوررت>> كلمه اي اكدي است. در ايران تلفظ اين كلمه از مقالات رومن گيرشمن * گرفته شده است كه به معني بلند و بر افراشته ساختن مي باشد. در بين النهرين و فلات ايران ٣٢ زيگورات شناسايي شده اند.
زيگورات چيست؟
زيگورات ها بناهاي خشتي تو پري بوده اند كه همانند پله ساخته مي شدند. موقعيت قرارگيري آنها به شكلي بوده كه چهار گوشهء آنها روبه چهار جهت اصلي باشد. بيشتر آنها ٣،٥ يا ٧ طبقه با ارتفاع ١٠٠ متر بوده اند. و از رنگ سياه در طبقهء پايين تا رنگ طلايي در بالاترين طبقه مي رسند. بر روي بدنهء زيگورات ها معمولاً نوشته هايي براي شناساندن بنا، بازگويي علت ساخت و باني و سازنده ان حك مي شده كه وسيلهء ارتباط با زمانهاي تا ٥٠٠٠ سال قبل را برايمان ميسر كرده است.
بزرگترين و سالمترين زيگورات باقي مانده در جهان، زيگورات چغارزنبيل است كه به دست اونتاشگال پادشاه عيلامي براي خداي اينشوشيناك ساخته شده و مربوط به ١٢٥٠ سال پيش از ميلاد است كه ابعاد ان ١٠٣*١٠٣ متر و به بلندي ٥٢ متر و در ٥ طبقه ساخته شده كه اكنون ٢٥ متر از آن بر جاي مانده است. زيگورات داراي طبقات جداگانه بوده كه راههاي دسترسي متفاوت دارند و اجازهء ورود به هر طبقه از دروازه ورودي مشخصي بوده است. وجود طاق هاي گهواره اي در پلكان ها و راهروها، ساخت يك سيستم پيشرفتهء آبرساني و تصفيهء آب جهت شرب عبادتگران، وجود آفتاب سنج هاي آجري جهت رصد و استخراج تقويم آفتابي و تعيين اعتدالهاي بهاري و پاييزي و انقلاب هاي تابستاني و زمستاني و تعيين فصل ها. متن مشترك نقش بسته بر روي تعداد زيادي از ٥٠٠٠ آجر نوشته شده( چيزي شبيه صنعت چاپ )، كشف حيواني شبيه گاو نر نسبتاً بزرگ از جنس سفال لعابدار، كلون ها و لولا هاي در و پاشنه هاي سنگي، مهره هايي از جنس خمير شيشه و انگشتر مفرغي با روكش طلاي قلمزني شده، از جمله شگفتي هاي اين معبد تاريخي هستند.
كهنترين زيگورات بين النهرين، زيگورات اور در شهر اور با قدمت ٤١٠٠ سال است كه احتمالاً زادگاه ابراهيم است. همچنين زيگورات سلك كاشان با قدمت ٤٧٠٠ سال از كهنترين زيگورات هاي جهان است.
* اكتبر ١٨٩٥- سپتامبر ١٩٧٩ باستان شناس فرانسوي
منابع:
زيگورات چغارزنبيل؛ تبلور معماري مقدس ( خبرگزاري ميراث فزهنگي، ١ مرداد ١٣٨٥)
سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري
گروه تحقيق و اموزش شركت توسعهء گردشگري زيگورات
گاردنر،هلن، هنر در گذر زمان، چاپ ششم، موسيهء انتشارات اگاه، ١٣٨٤، ٥٠.